İş yaşamındaki dengelerin değişmesiyle birlikte, özellikle riskli çalışma koşullarına sahip olan kurumlarda işyeri hekimi bulundurulması zorunlu hale getirilmiştir. İşyeri hekimi unvanına sahip olabilmek için tıp eğitimi almış ve gerekli şartları taşıyor olmak gerekir. Bu unvana sahip olan kişiler işyerlerinde sağlık koşullarının iyileştirilmesi, sağlık açısından risk ortaya çıkmadan önce tedbir alınması, alınan tüm önlemlere rağmen oluşan sağlık problemleriyle ilgili işlemlerin yapılmasından sorumludur. İşyeri hekimi olabilmek için gerekli şartlara, işyeri hekimi yönetmeliği kapsamında ulaşmak mümkündür. Doktorluk diplomasına sahip olan ve herhangi bir branşta uzmanlaşan hekimler işyerlerinde bu görevi ifa edebilirler. Ancak doktorluk unvanının yanı sıra Bakanlık tarafından yetkilendirilen bir kurumdan eğitim almak gerekir. İşyeri hekimi olarak çalışmak isteyen doktorların eğitim sonunda yapılan sınavı başarıyla geçerek işyeri hekimi sertifikası almaya hak kazanmış olması gerekmektedir.
İşyeri Hekimi Görevleri Nelerdir?
Kurum kültürüne iş sağlığı ve güvenliği kavramını entegre etmekten sorumlu olan işyeri hekimleri, iş sağlığı güvenliği uzmanlarıyla koordineli olarak çalışmaktadır. Ayrıca işyeri hemşiresi ve diğer sağlık personeli de bir kurumda iş sağlığı ve güvenliğinin oluşturulması için, işyeri hekimleri kadar önemli rol oynar. İşyeri hekimi görev yetki ve sorumlulukları şöyle sıralanmaktadır:
- İşyerlerinde sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmak
- Yeni işe alınacak olan kişilerin, ilgili pozisyon için fiziksel uygunluğunu tespit amacıyla sağlık taramasını yapmak
- İşverenin talebi üzerine mevcut personelin periyodik sağlık kontrolünü gerçekleştirmek ve çalışanların sağlık durumlarıyla ilgili yönlendirme yapmak
- İşyerlerinde bulunan tuvalet, yemekhane gibi ortak kullanım alanlarının hijyen kontrolünü gerçekleştirmek
- İşyerinde sağlık ve güvenliği tehdit eden unsurları tespit ederek ilgili konularda işverene rehberlik etmek
- İşyerinin genel sağlık potansiyeliyle ilgili iyileştirmeler yapmak ve personele iş sağlığı konusunda eğitim desteği vermek
- Bulaşıcı hastalıkların önlenebilmesi için gerekli tedbirleri almak
- İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tüm süreçlerde yer almak
İşyeri Hekimlerinin Çalışma Şartları Nasıldır?
İşyeri hekimi görevleri kapsamında yer alan hizmetlerin ihmali durumunda işverene karşı sorumludur. Bazı özel durumlarda işveren, Bakanlığın tabii tuttuğu eğitimleri tamamlayarak iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin sunduğu hizmetleri verme hakkına sahip olmaktadır. Bunun için işletmede 10 kişinin altında çalışan bulunması ve işletmenin az tehlikeli sınıfında yer alması gerekmektedir. Ancak bu hakka sahip olan işveren uzmanlık gerektiren işe giriş muayenelerini, periyodik muayeneleri ve tetkikleri yapamaz. İşyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu şartları tüm detaylarıyla yönetmelikte belirtilmiştir. Tehlikeli işlerde kişi sayısına bakılmaksızın işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu vardır. İşletmenin durumuna göre işyeri hekimi çalışma süreleri şu şekildedir:
- Az tehlikeli sınıfta değerlendirilen işletmelerde; personel başına ayda minimum 5 dakika.
- Tehlikeli sınıfta değerlendirilen işletmelerde; personel başına ayda minimum 10 dakika.
- Çok tehlikeli sınıfta değerlendirilen işletmelerde; personel başına ayda minimum 15 dakika.
İş Yerinde Sağlık Rehberliği
İşyeri hekimlerinin görevleri arasında, çalıştıkları yerdeki işleyişin sağlıkla alakalı kısımlarında rehberlik etme görevleri vardır. İş sağlık ve güvenliği çerçevesinde, çalışan kişilerin çalışma sahalarını gözlemleyerek, işverene rehberlik yapması gerekmektedir. Bununla beraber çalışanların sağlıklarının korunması ve geliştirilmesi amacıyla yapılabilecek aktivitelerle ilgili tavsiyede bulunabilir. İşin niteliği gereği kullanılan maddeler, işin planlaması ve uygulaması, çalışma esnasında giyilecek ekipmanların belirlenmesi gibi konuları İş sağlığı ve Güvenliği Mevzuatına bağlı olarak uygulamalarda bulunması gerekmektedir. İşin niteliği gereği, çalışan kişilerde meydana gelen meslek hastalıklarının hangi sebepten kaynaklandığını araştırmak ve tekrarlanmaması için önlemler alması gerekmektedir. Çalışanların vakit geçirmek, yemek yemek ve belirli ihtiyaçlarını karşıladıkları, kantin, yemekhane, emzirme odası, soyunma odası, tuvalet ve duşlar gibi yerlerin hijyenini denetlemeli, içilecek içme suyunun ve çalışanların beslenme ihtiyaçlarına yönelik tavsiyelerde bulunmalıdır. Ayrıca, işyerinde alınması gereken tedbirleri, işverene yazılı bir şekilde iletmesi gerekmektedir.
Risk Değerlendirmesi
İş sağlığı ve güvenliği kapsamında, risk değerlendirmesi amacıyla yapılan çalışmalara ve uygulamalara katılarak, değerlendirme neticesinde alınması gereken önlemler konusunda çalışmalar yapıp, işverene bu konuda tavsiyelerde bulunup, takibini yapması gerekmektedir. Bununla beraber Hamile ya da bebek emziren kadınlar, 18 yaşını doldurmamışlar, meslek hastalığı riski veya ön tanısı olanlar, alkol, ilaç veya uyuşturucu bağımlılığı olanlar, yaşlılar, kronik rahatsızlığı olanlar vb. şekilde özel bir takip gerektiren çalışanlar için yakın gözlem ve güvenlik sağlaması gerekmektedir. İşyeri hekimlerinin çalışma süreleri iş yerinde çalışan kişi sayısına, çalışan kişilerin özel durumlarına, denetleme yoğunluklarına bağlı olarak değişkenlik gösterecektir. Bu anlamda yarı zamanlı ya da tam zamanlı olarak çalışırlar. Bu bağlamda işyeri hekimleri çalışma süreleri değişkenlik gösterebilir. Çalışanlar, işyeri hekiminin çalışma takvimine bağlı olarak, görüşme sağlayabilirler.
Sağlık Gözetimi
işyeri hekimleri, işe yeni giren kişilerin ve hali hazırda çalışan kişilerin muayenelerinde gerekli tetkikleri yaparken çalışanları bilgilendirmek ve izinlerini almak durumundadır. Akşam ve gece vardiyalarını da kapsamak üzere çalışanların sağlık gözetimini yapmaları gerekmektedir. İşyerinde çalışan kişilerin, kişilik özellikleri, işyerinin yer aldığı tehlike kategorisini ve işin gerektirdiklerini değerlendirerek, uluslararası standartlara uygun şekilde periyodik muayenelerini gerçekleştirmelidir. Muayene sonuçlarını yönetmelikte verilen örneğe uygun olarak düzenlemeli ve dosya halinde muhafaza etmelidir. Yukarıda belirtilen özel politika uygulanması gereken gruplara, meslek hastalığı riski taşıyan kişilerin, uygun pozisyonda çalışabilmeleri için gerekli muayeneleri yaparak rapor düzenlemelidir. Meslek hastalığı tanısı konulan çalışanın çalıştığı birimdeki diğer çalışanları da muayene etmelidir. Yaşadığı sağlık problemleri sebebiyle işe devamsızlık yapan kişilerin, sağlık problemlerinin yaptığı işle alakalı olup olmadığını saptanmalıdır. Alakalı bir durum olması halinde, iş alanında çeşitli iyileştirmeleri, işverenin onayına sunmalıdır. Sağlık sorunları sebebiyle işe devamsızlık sağlayan kişilerin işe dönmek istediklerinde, eski görevlerini yapmak için elverişli olup olmadıklarını saptamak üzere muayene yapmalıdır. Bununla beraber işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ile koordineli bir şekilde çalışarak, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını iş güvenlik uzmanıyla beraber değerlendirmelidir.
Eğitim Bilgilendirme ve Kayıt
İşyeri hekimleri yönetmeliği gereğince işyeri hekimleri, çalışanların iş sağlık ve güvenliği eğitimlerini alakalı mevzuata uygun bir şekilde planlayarak, işverenin onayına sunduktan sonra uygulamalarını yapmalıdır. Belirli iş yerlerinde ilk yardım ve acil müdahale yapabilen çalışanların olması gerekmektedir. İşyeri hekimi, böyle bir çalışanın olmaması halinde, çalışanlara gerekli eğitimleri mevzuata uygun bir şekilde eğitim sağlamalıdır. Yöneticilere, işyerinde olması halinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve işçilere, temel sağlık, temizlik, iş sağlığı ve güvenliği, bağımlılık oluşturabilecek madde kullanımının kişiye olumsuz etkilerini, iş esnasında kullanılması ve gereken kıyafet ekipmanlarını kullanmak gibi konularda eğitim vermek ve bu eğitimlerin verilmesini sağlamalıdır. Bununla beraber işyerinde çalışan kişilere karşılaşabileceği riskler, periyodik muayeneleri, sağlık gözetimi hakkında bilgi vermelidir. İş sağlığı ve güvenlik uzmanıyla birlikte çalışarak, sağlık gözetimi sonuçlarını yıllık bir değerlendirme şeklinde raporlamak durumundadır.
İlgili Birimlerle İşbirliği Halinde Olmalıdır
İşyeri hekimlerinin görev yetki sorumluluk ve eğitimleri hakkında yönetmelik kapsamında işyeri hekimleri bazı ilgili birimlerle işbirliği içerisinde olmalıdır. İşten kaynaklanan kazalar ve meslek hastalıklarının değerlendirmesi, iş sahalarında yapılabilecek iyileştirmeler, teknolojik ve donanımsal yeniliklerin test edilmesi gibi iyileştirme programlarına katılmalıdır. Gerekli olan anlarda kullanılması hedefiyle iş sağlığı ve güvenliği talimatları ile çalışma izin prosedürlerinin hazırlanmasında iş güvenliği uzmanına yardımcı olmalıdır. İş sağlığı ve güvenlik uzmanıyla beraber, gelecek yılda gerçekleştirilecek faaliyetlerin olduğu yıllık çalışma planı hazırlanmalıdır. Eğer herhangi bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu varsa bu kurulla işbirliği halinde çalışmalıdır.
İşyeri Hekimi Hizmeti Nasıl Sağlanır?
Yeni düzenlemeler çerçevesinde işletmelerde işyeri hekimi bulundurulması ile birlikte, mevcut sağlık açıkları daha çabuk tespit edilir ve önlenebilir duruma gelmiştir. Belirli bir sayının üzerinde çalışanları olan işletmeler yer aldıkları risk sınıfına da bağlı olarak tam zamanlı işyeri hekimi zorunluluğu kapsamında değerlendirilir. İşyerinin niteliğine ve işçi sayısına bağlı olarak birden fazla işyeri hekiminin bulunduğu durumlar söz konusu olabilmektedir. İşyeri hekimi ücretleri belirlenirken çalışan sayısı ve işletmenin tehlike sınıfı göz önünde bulundurulur. İşyeri hekimi yetkileri ve işyeri hekimi ile ilgili tüm soru ve sorunlarınız için ASLAN İŞ OSGB ile iletişime geçebilir, sizlere sunacağı tam zamanlı hizmetten faydalanabilirsiniz.
İşyeri Hemşiresi Yönetmeliği
İşyeri hemşiresi yönetmeliği kanun çerçevesinde diğer sağlık personeli olarak belirtilen yönetmelik kapsamında yer alır. Bakanlık tarafından belgelendirilmiş olan sağlık memuru, hemşire, acil tıp teknisyeni, çevre sağlığı teknisyeni diploması bulunan kişiler bu mesleği icra edebilmektedir. İşyeri hemşiresi ne iş yapar sorusunun genel anlamda yanıtı yönetmelik maddelerinde yer aldığı gibidir. Bunun daha basit anlatım şekliyle işyeri hemşiresinin gerçekleştireceği işler şu şekilde sıralanabilir:
- Çalışanların işe giriş ve periyodik muayene kayıtlarını yapmak
- İşyeri hekimine muayene sırasında yardımcı olmak
- Çalışanların sağlığını ilgilendiren konuları kayıt altına almak
- Çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasına destek sağlamak
- İş ortamında koordineli bir şekilde çalışmak
- İş yerinde genel hijyen önlemlerini denetlemek
- Çalışanlara eğitim ve gerekli hallerde bilgilendirmelerde bulunmak
- İşyeri hekiminin kendisine verdiği işleri yerine getirmek
- İlkyardım konusunda işyeri hekimi ile birlikte koordineli olarak çalışmak